HomeUpamiętnienie

Upamiętnienie

Chicago pamięta- sierpień 2012

 

 


Tablica wmurowana przy wejściu do Pałacu Konopków w Wieliczce – siedzibie archiwum OIPN w Krakowie (fot. F. Musiał).




Odsłonięcie i poświęcenie tablicy pamiątkowej Janusza Kurtyki na budynku IPN przy ul. Towarowej w Warszawie, od prawej: żona Zuzanna i synowie: Paweł i Krzysztof (tyłem), Warszawa, 8 X 2010 r. (fot. P. Życieński).




Pomnik Ofiar Katastrofy Smoleńskiej dedykowany pamięci Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego oraz prof. Janusza Kurtyki w ogrodach Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu (fot. F. Musiał).



Historia i pamięć. Księga dedykowana Januszowi Kurtyce, specjalny numer „Zeszytów Historycznych WiN-u” nr 32-33: 2010.



Janusz Kurtyka 1960-2010, [red. D. Golik, W. Frazik, F. Musiał, M. Wenklar], Kraków 2010 – broszura pamiątkowa kolportowana w czasie pogrzebu prof. Janusza Kurtyki.

 


Janusz Kurtyka 1960-2010, specjalny numer dedykowany pamięci Prezesa IPN, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, nr 112-113: 2010.

 


Od Kresowych pomników cywilizacji łacińskiej po Żołnierzy Wyklętych



    W drugą rocznicę Katastrofy Smoleńskiej Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska w Przemyślu oraz Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie zorganizowały sesję poświęconą pamięci prof. PWSW dr hab. Janusza Kurtyki zatytułowaną „Od Kresowych pomników cywilizacji łacińskiej po Żołnierzy Wyklętych”. Przed obradami w Archikatedrze rzymskokatolickiej w Przemyślu odprawiona została Msza Święta w intencji śp. Janusza Kurtyki.
    Sesję, która odbywała się w Instytucie Historii PWSW w Przemyślu, otworzył

rektor uczelni prof. dr hab. Jan Draus. Pierwsze referaty poświęcone zostały dorobkowi mediewistycznemu prof. Kurtyki. Referat „Wobec białych plam i zaniedbań badawczych. Egzemplum Podole” wygłosił prof. dr hab. Zdzisław Budzyński, zaś dr Marian Wolski omówił ostatni projekt badawczy prof. Kurtyki w referacie „Zapomniane pomniki europejskiej cywilizacji”. W drugiej części sesji zaprezentowano dokonania prof. Kurtyki w badaniach i organizowaniu badań nad najnowszą historią Polski. Dr Zbigniew K. Wójcik przedstawił referat wprowadzający „Wobec białych plam i zaniedbań badawczych. Egzemplum PRL”, dr hab. Filip Musiał omówił dorobek prof. Kurtyki w zgłębianiu i popularyzowaniu historii powojennego podziemia niepodległościowego, zaś Wojciech Frazik przedstawił dokonania bohatera sesji jako redaktora naczelnego „Zeszytów Historycznych WiN-u”.
    Obrady zostały zakończone dyskusją panelową „Historyk – człowiek z zasadami? Między wolnością słowa i badań naukowych a autocenzurą”, w której wzięli udział Mateusz Szpytma, dr Stanisław Stępień, prof. dr hab. Jan Draus oraz prof. dr hab. Ryszard Terlecki, debatę moderował dr Dariusz Iwaneczko.


 

Janusz Kurtyka – Rzeczypospolitej historyk i urzędnik

 

W pierwszą rocznicę katastrofy smoleńskiej Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie, Instytut Historii PAN, Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Historii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Stowarzyszenie NZS 1980 oraz Koło Naukowe Historyków Studentów UJ i Studenckie Koło Naukowe Historyków UP w Krakowie zorganizowały dwudniową (15–16 kwietnia) sesję poświęconą dorobkowi prof. Janusza Kurtyki, a zatytułowaną „Janusz Kurtyka – Rzeczypospolitej historyk i urzędnik”.

Pierwszego dnia zaprezentowano referaty ukazujące wkład prof. Kurtyki w badania nad dziejami Polski w wiekach średnich i epoce wczesnonowożytnej. Obrady toczyły się w auli im. prof. Wincentego Danka w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Gości powitali: prof. Zdzisław Noga (dyrektor Instytutu Historii UP), dr hab., prof. UJ Stanisław A. Sroka (dyrektor Instytutu Historii UJ), Waldemar Bukowski (kierownik Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Małopolski Instytutu Historii PAN) oraz dr Franciszek Gryciuk (p.o. prezes IPN). Tego dnia przewidziano zaprezentowanie dziewięciu referatów: Waldemara Bukowskiego: Janusz Kurtyka – badacz dziejów Polski średniowiecznej i wczesnonowożytnej, dr. Franciszka Sikory: Udział Janusza Kurtyki w pracach nad „Słownikiem historyczno-geograficznym woj. krakowskiego w średniowieczu” i jego studia nad dziejami osadnictwa, dr. hab., prof. UMK Jana Wroniszewskiego, Genealogia i biografistyka w badaniach Janusza Kurtyki, prof. Tomasza Jurka, Historia społeczna w badaniach Janusza Kurtyki, dr. hab., prof. UŚ Jerzego Sperki: „Theatrum politicum” jako przedmiot badań Janusza Kurtyki, dr. hab., prof. UR Zdzisława Budzyńskiego: Podole w dorobku i projektach badawczych Janusza Kurtyki, dr. Witalija Michałowskiego, Badania Janusza Kurtyki nad Podolem na tle nowszej historiografii ukraińskiej, Mariusza Machyni oraz dr. Mariana Wolskiego: Projekt badawczy „Zapomniane pomniki cywilizacji europejskiej. Zespół ksiąg ziemskich i grodzkich w zasobie Centralnego Państwowego Historycznego Archiwum w Kijowie”. Dotychczasowy dorobek zespołu i perspektywa prac, Macieja Wilamowskiego: O warsztacie badawczym Janusza Kurtyki. Ostatecznie jednak, względy zdrowotne nie pozwoliły przybyć na sesję prof. J. Wroniszewskiemu, nie został także wygłoszony referat M. Machyni oraz dr. M. Wolskiego. Tę część sesji zakończyła dokonana przez Macieja Wilamowskiego prezentacja pośmiertnie wydanej publikacji Janusza Kurtyki Podole w czasach jagiellońskich 1394–15721.

Tego samego dnia po południu w auli im. ks. Józefa Tischnera w Instytucie Historii UJ odbyła się dedykowana Januszowi Kurtyce konferencja studencka zorganizowana przez Koło Naukowe Historyków Studentów UJ oraz Studenckie Koło Naukowe Historyków UP w Krakowie. Referaty z zakresu mediewistyki i dziejów najnowszych przedstawili: Marek Mroczek: Szachy w średniowieczu. Kultura, nauka i życie codzienne, Diana Griszan: Działalność Józefy Petriczek w krakowskim Okręgu WiN, Piotr Magiera: Powojenna działalność 5. Brygady Wileńskiej – heroiczna walka czy przejaw brawury?, Krzysztof Kloc: Marksistowskie interpretacje, czyli II Rzeczpospolita oczami Polski Ludowej, Dominika Jasiak: Procesy karne uczestników protestów społecznych w Marcu 1968 r. w Krakowie, Kamil Ruszała: Nielegalna budowa kościołów na terenie diecezji przemyskiej w okresie PRL: przykład Glinika Polskiego w świetle niepublikowanych materiałów, Joanna Mrugała: Czwarty kumpel – krótka opowieść o Staszku Pietraszce.

Dzień dopełniła msza święta w kościele św. Marka, którą uświetnił chór Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. Po jej zakończeniu wspomnieniami o Januszu Kurtyce podzielili się ze słuchaczami Waldemar Bukowski, Dorota Koczwańska-Kalita oraz prof. Andrzej Nowak.

Drugi dzień konferencji rozpoczęto mszą świętą w intencji Janusza Kurtyki w Kolegiacie Akademickiej św. Anny w Krakowie, skąd uczestnicy obrad przeszli do Auditorium Maximum UJ. Tego dnia omówiono dorobek prof. Kurtyki z zakresu najnowszych dziejów Polski oraz jego aktywność w życiu publicznym. Gości powitali Zuzanna Kurtyka, Jan Baster (zastępca dyrektora Oddziału IPN w Krakowie) oraz gospodarz miejsca – dr hab., prof. UJ Stanisław A. Sroka. Kolejne referaty – z których większość miała charakter biograficzny – wygłosili: dr Janusz Pezda: Janusz Kurtyka – działacz Koła Naukowego Historyków Studentów UJ i Niezależnego Zrzeszenia Studentów UJ, Kazimierz Krajewski: Janusz Kurtyka – strażnik pamięci „Żołnierzy Wyklętych”, dr Filip Musiał: Janusz Kurtyka – redaktor „Zeszytów Historycznych WiN-u” i prezes Stowarzyszenia Społeczno-Kombatanckiego Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość, prof. Jan Draus: Janusz Kurtyka – wykładowca i dydaktyk, prof. Ryszard Terlecki: Janusz Kurtyka – dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, Mateusz Szpytma: Janusz Kurtyka – prezes Instytutu Pamięci Narodowej, prof. Jurij Szapował: Rola Janusza Kurtyki w intensyfikacji współpracy IPN ze Służbą Bezpieczeństwa Ukrainy i innymi instytucjami ukraińskimi, dr Maciej Korkuć: Janusz Kurtyka – historia najnowsza a polityka pamięci, dr Barbara Fedyszak-Radziejowska: Analiza jakościowa zawartości prasy dotyczącej Janusza Kurtyki. Następnie Wojciech Frazik zaprezentował pośmiertną publikację Janusza Kurtyki Z dziejów agonii i podboju. Prace zebrane z zakresu najnowszej historii Polski2. Na książkę złożyły się teksty wydawane przez niego od lat osiemdziesiątych. Obok artykułów – syntetycznie przedstawiających zagadnienie powojennego podziemia – zebranych w części I, zamieszczono obszerne edycje źródłowe – w części II oraz biogramy – w części III. W części IV zamieszczono wybór przedmów i wstępów pisanych przez prof. Kurtykę do publikacji innych autorów. Publikację zamyka aneks, składający się z obszernego biogramu Janusza Kurtyki oraz bibliografii obejmującej wszystkie jego publikacje naukowe – materiały te są przedrukiem z numeru 32–33 „Zeszytów Historycznych WiN-u”.

Na marginesie warto zaznaczyć, że prezentowane w czasie konferencji książki nie są jedynymi publikacjami prof. Kurtyki wydanymi już po jego śmierci. W zeszłym roku ukazał się album autorstwa J. Kurtyki i Jacka Pawłowicza o gen. Leopoldzie Okulickim3. Tekst podstawowy stanowi uwspółcześniona wersja biografii gen. Okulickiego, wydana po raz pierwszy przez J. Kurtykę, jeszcze w drugim obiegu wydawniczym, w 1989 r. Na blisko pięciuset stronach zgromadzono setki fotografii i fotokopii dokumentów dotyczących ostatniego dowódcy Armii Krajowej. Za tę – dokumentacyjno-ilustracyjną – część albumu odpowiedzialny był J. Pawłowicz. Jest on, przypomnijmy, autorem wydanego w 2008 r. albumu o rtm. Witoldzie Pileckim4, za który – rok później – odebrał nagrodę w konkursie „Książka Historyczna Roku 2009”.

Konferencję „Janusz Kurtyka – Rzeczypospolitej historyk i urzędnik” zakończyła prezentacja filmu „Trwajcie” w reżyserii Aliny Czerniakowskiej – dokumentu o IPN oraz Januszu Kurtyce. Publikacja referatów z sesji planowana jest na rok 2012.

 

 

 

 

 

 

 

1 J. Kurtyka, Podole w czasach jagiellońskich 1394–1572, oprac. M. Wilamowski, przedmowa P. Kurtyka, Kraków 2011, Tow. Nauk. Societas Vistulana, ss. 637.

2 J. Kurtyka, Z dziejów agonii i podboju – prace zebrane z zakresu najnowszej historii Polski, red. W. Frazik, F. Musiał, Kraków 2011, Wydaw. Arcana, IPN Oddział w Krakowie, ss. 640, XVI.

3 J. Kurtyka, J. Pawłowicz, Generał Leopold Okulicki 1898–1946, Warszawa 2010, IPN, ss. 471.

4 J. Pawłowicz, Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948, Warszawa 2008, IPN, ss. 287.